Suudi Arabistan’ın askeri güçlerinin Husilere karşı Yemen’de yürüttüğü savaşta sivillerin çatışmalar ve açlık nedeniyle ölmesi sonrası ABD’nin silahlarını sivillere karşı kullanmasından endişe ettiği için Joe Biden, 2 yıl önce silah ambargosu getirmişti.
Suudi Arabistan'a önemli saldırı silahlarının satışını engelleyen sınırlamaların gevşetilmesi, krallığın Husilerle ABD destekli barış anlaşmasına varmayı planladığı döneme denk geldi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi temsilcisi New York Times’ın yorum talebini reddetti.
ABD'li yetkililer satış yasağının ne zaman gevşetilebileceği konusunda henüz açıklama yapmadı. Biden, Amerikan silahlarının açık ara en büyük alıcısı olan Suudi Arabistan'a yönelik ambargonun kaldırılmasının, ülke çıkarlarına uygun olmadığına karar verirse durum tam tersine dönebilir.
KIZILDENİZ’DE GEMİLERE SALDIRIYORLAR
Suudi Arabistan’ın güneyinde yer alan Yemen’de Husiler, Kızıldeniz’den geçen ticari gemilere füze ve İHA’larla saldırıyor. Bu durum ticareti sekteye uğratmaya devam ediyor.
Husiler, saldırıları İsrail'i Gazze’ye yönelik saldırılarını bitirmeye zorlamak için bir kampanya olarak niteliyor. Saldırılar ayrıca dünyanın en büyük denizcilik şirketlerini Yemen’den uzaklaştırdı.
Yemen'de sekiz yıl süren zorlu bir savaşın ardından Veliaht Prens Muhammed bin Selman bölgesel gerilimleri azaltmaya ve krallığın ekonomisine odaklanmaya çalışırken Husilerle yeniden çatışmaya girmemeye çalışıyor.
BARIŞ GÖRÜŞMELERİ
Suudi Arabistan ve Husiler, savaşta koalisyon ortağı olan Birleşik Arap Emirlikleri'nin Amerikan yapımı mühimmatlar ve ABD askeri desteğiyle gerçekleştirdiği hava saldırılarının kitlesel sivil ölümlerine yol açtığı Yemen'de ateşkesi resmileştirecek sağlam bir barış anlaşması yapmaya çalışıyor.
İki ülke arasındaki savaş suçlarını inceleyen Birleşmiş Milletler, koalisyon güçlerinin tutuklulara işkence yaptığını ve çocuk askerler kullandıklarını tespit etti.
İsimlerinin açıklanmamasını isteyen ABD’li ve Suudi yetkililere göre her iki taraf da ambargonun hafifletilmesi için baskı yaptı. İki yetkiliye göre gerekçe; Suudi Arabistan'ın Yemen'le olan güney sınırını gelecekte yaşanabilecek çatışmalara karşı korunması gerektiğiydi.Yetkililer ayrıca İsrail-Hamas savaşı sürerken Suudi Arabistan'ın bölgesel gerilime karşı hazırlıklı olması gerektiğini savundu.
TEPKİYLE KARŞILANABİLİR
Biden'ın planladığı politika değişikliğinin muhalefet liderlerince tepkiyle karşılanması muhtemel görünüyor. Dış İlişkiler Komitesi, Ekim 2022'de Suudi Arabistan'ın Rusya ve diğer petrol üreticisi ülkelerle birlikte petrol üretimini azaltmayı kabul etmesinin ardından bu ülkeye silah satışına kendisi engel koymuştu.
Suudilerin bu adımı ara seçimler öncesinde Beyaz Saray'da endişelere yol açmış ve Ukrayna'ya savaş açan Rusya ile ilişkilerine dair kaygıları artırmıştı. Daha önce de senatörler Yemen’deki sivil kayıplar nedeniyle silah satışlarını engellemeye çalışmıştı.
Senatör Richard Blumenthal verdiği demeçte “Gelişmiş silahların bir kereye mahsus ayrı bir anlaşma olarak serbest bırakılmasına karşı çıkıyorum. 7 Ekim'in ardından ortaya çıkan zorlukları anlıyorum. Ancak daha geniş bir çerçeve olması gerektiğini düşünüyorum” dedi. Yemen'deki savaşı sert bir dille eleştiren ve kısa bir süre önce Suudi Arabistan'a istihbarat ve iletişim teknolojileri satışını engellemeye çalışan Senatör Rand Paul gibi diğer vekiller de çekinceleri olduğunu dile getiriyor.
ROTALARINI DEĞİŞTİRDİLER
Geçtiğimiz ay Husiler Kızıldeniz'de seyreden İngilizlere ait bir ticari gemiyi kaçırdı. Bu ay ise bir Husi füzesi Norveç'e ait tankeri vurarak yanmasına neden oldu.
Husiler, birçok geminin Kızıldeniz'den çekilmesine ve bunun yerine Afrika kıyılarında çok daha uzun bir rotada hareket etmesine neden oldu. Husiler saldırılarını İsrail’in savaşı sona erdirmesine zorlamak için baskı kampanyası olarak niteliyor.
İran destekli Husiler, Irak ve Suriye’deki ABD üslerine geçtiğimiz sonbaharda roket fırlattı. Lübnan merkezli grup Hizbullah ise İsrail'in kuzeyindeki ortak sınırın ötesinde İsrail güçleriyle şiddetli çatışmalara girdi.
İsrailli yetkililere göre Hizbullah, ekim ayında İsrail'de yaklaşık 1.200 kişiyi öldüren ve 200 kişiyi esir alan Hamas’ın müttefiki. Gazzeli yetkililere göre o tarihten bu yana İsrail saldırıları sonucu 20 bine yakın Gazzeli sivil hayatını kaybetti.
478 MİLYON DOLARLIK SATIŞ YASAKLANDI
Yönetiminin başlarında Suudi Arabistan'dan dışlanmış ülke olarak söz eden Biden, ülkenin insan hakları geçmişine yönelik endişelerini dile getirdi.
Biden'ın 2021'de göreve başlamasından kısa bir süre sonra Dışişleri Bakanlığı, Başkan Donald Trump döneminde yapılan askeri anlaşmalarını Biden'ın dış politika hedefleriyle uyuşup uyuşmadığını anlamak için gözden geçireceklerini söyledi.
Bakanlık ardından silah satışlarını durdurdu. Ambargo nedeniyle durdurulan anlaşmalar arasında 478 milyon dolarlık hassas güdümlü mühimmat satışı da vardı.
Biden ayrıca Washington Post'un Suudi köşe yazarı Cemal Kaşıkçı'nın 2018 yılında İstanbul'da Suudi ajanlar tarafından öldürülmesi ve parçalara ayrılması konusunda da endişeliydi.
ABD istihbaratı, veliaht prensin ABD'de ikamet eden Kaşıkçı'nın öldürülmesine yönelik bir planı onayladığı sonucuna varmıştı. Veliaht Prens bu iddiayı reddetmiştir.
