GEOMAR Helmholtz Okyanus Araştırma Merkezinde çalışan Dr. Jens Karstens’in öncülüğündeki bir grup araştırmacı tarfından, Ege Denizi’ndeki su altı yanardağı Kolumbo'nun yıkıcı bir tsunamiyi nasıl tetiklediğini keşfetti.
Kolumbo’nun su altı kraterini modern görüntüleme teknolojileriyle tetkik edip bu tarihi olayları yeniden canlandıran bilim insanları, tsunaminin yalnızca patlayıcı bir püskürmenin ardından gerçekleşen bir toprak kaymasıyla açıklanabileceği bulgusuna vardı.
Nature Communications bülteninde yayımlanan bulgulara göre patlama, Yunanistan’ın Santorini adasından birkaç hafta boyunca görülmüş. 1650 yılının yaz aylarının sonlarında, insanlar suyun renginin değiştiğini ve suyun kaynadığını aktarmışlar. Santorini’nin yaklaşık 7 kilometre kuzeydoğusunda, denizden bir su altı volkanı yükselmiş ve parlayan kayalar püskürtmeye başlamış. Bu esnada alevler ve şimşekler görülürken, gökyüzü duman bulutlarıyla kararmış. Sonrasında aniden çekilen sular, birkaç saniye sonra kıyıya doğru yükselerek 20 metreye ulaşan dalgalar oluşturmuş. Ege kıyılarından bile duyulan dev bir patlama sesinin ardından, çıkan ponza taşları ve küller civardaki adalara yağmış. Bazı insanlar ise yayılan zehirli bir gaz bulutundan hayatını kaybetmiş.
Bu yıkıcı tsunaminin nasıl gerçekleştiğini bulmak için Alman ve Yunan meslektaşlarıyla birlikte 2019 yılında Ege Denizi’ne giderek bu volkanik krateri özel teknolojilerle incelediğini belirten GEOMAR Helmholtz Okyanus Araştırma Merkezinde çalışan deniz jeofizikçisi Dr. Jens Kartens, "O zamanlar tsunaminin nasıl ortaya çıktığını ve yanardağın neden bu kadar şiddetli biçimde patladığını anlamaya çalıştık" dedi.
Artık kullanılmayan araştırma gemisi POSEIDON ile denize açılan araştırma takımı 3 boyutlu sismik yöntemler kullanarak günümüzde su yüzeyinin 18 metre altında bulunan kraterin üç boyutlu görüntüsünü oluşturarak, 2 buçuk kilometre çapında ve 500 metre derinliğinde olduğu ortaya çıkan bu kraterin gerçekten devasa bir patlamaya neden olduğunu saptamış. Araştırama ekibi ayrıca, oluşturulan sismik profiller ile de volkanik zirvenin yan tarafında ciddi bir şekil bozulması gerçekleştiği bulgusuna varmış.
Daha sonra bir dedektif yaklaşımıyla, tsunamiye yol açmış olabilecek çeşitli mekanizmaları tarihi görgü tanıklarının aktarımlarıyla karşılaştıran araştırmacılar, tsunamiye yalnızca volkanik patlamayı takiben gerçekleşen bir toprak kaymasının neden olabileceğini görmüşler.
Jens Karstens bu durumu şu şekilde açıklıyor:
"Kolumbo kısmen, çok dik yamaçlı ponzataşlarından oluşuyor. Pek istikrarlı değil. Birkaç hafta devam eden patlama esnasında sürekli lav çıkmış. Altında, çok miktarda gaz içeren magma odasında ise muazzam bir basınç varmış. Yanardağın yan tarafı kaydığında, şampanya şişesinin tıpasını açmak gibi bir etki ortaya çıkmış: Basıncın aniden serbest kalması, magma sistemindeki bu gazın genişlemesine ve dev bir patlama gerçekleşmesine imkan sağlamış."
